Раней на гэтым тыдні Мінсельгас Наўгародскай вобласці правёў круглы стол аб перспектывах развіцця агратурызму ў рэгіёне. Месцам правядзення мерапрыемства стаў пасёлак Ільмень Наўгародскага раёна, дзе ў загарадным клубе адпачынку сабраліся кіраўнікі аграпрамысловага комплексу і турызму, прадпрымальнікі і фермеры.
Але адпачыць не далі. Але – папрацаваў. Дзеля гэтага там, на маляўнічых прасторах азёрнага краю, сабраліся ўдзельнікі сустрэчы і абмеркавалі не толькі тое, як атрымаць ад дзяржавы грошы на субсідыю, але і тое, што можна зрабіць карыснага для ўсіх. Як дапамагчы індустрыі гасціннасці.
У праекце «Наўгародская зямля» дырэктар Цэнтра кансалтынгу і інавацый па агратурызму Ігнат Патапаў распавёў «53 навінам» пра тонкасці гранта «Агратурызм».
— Увогуле, усё, што звязана з развіццём сельскага турызму і аграэкатурызму, цяпер у прыярытэце, у тым ліку па многіх напрамках і ў Растурызму, і ў Мінсельгаса Расіі. Гэтая тэма актуальная, таму што падчас пандэміі людзі кінуліся ў правінцыю. Прычым, ён не проста рвануўся ў правінцыю, каб наведаць турыстычныя месцы, але і, уласна кажучы, аддае перавагу заставацца там большую частку часу.
Тыя, хто пераехаў у вёску, рана ці позна задаюцца пытаннем, што тут рабіць, акрамя як жыць. І тады адкрываюцца вялікія магчымасці для вядзення ўласнага аграбізнесу.
Мінсельгас Расіі прапануе акрамя традыцыйнага аграбізнесу — міністэрства традыцыйна мае гранты, якія стымулююць развіццё прадпрымальніцтва ў сельскай мясцовасці, рэалізацыю яшчэ аднаго напрамку — падключэнне турыстычнага складніка да сваёй гаспадаркі. Да аграэкатурызму прыцягваюцца ў першую чаргу таваравытворца — тыя людзі, якія ўжо прафесійна займаюцца аграпрамысловым комплексам і ствараюць сельскагаспадарчую прадукцыю. Гаворка ідзе не менш чым пра 70 працэнтаў выручкі ад рэалізацыі сельгаспрадукцыі.
— У сваім праекце «Зямля наўгародская» мы ўжо зрабілі героямі нашых публікацый старшыню калгаса, палявода, палявода. Але ж займацца агробізнэсам крыху інакш, чым агратурызмам. Турызм і сельская гаспадарка - гэта насамрэч розныя рэчы. Іх можна сумяшчаць, але ўсё ж кампетэнцыі і нават склад мыслення ў турыстычнага менеджара і фермера розныя. Што рабіць?
— Дапусцім так: гэта дыверсіфікацыя бізнесу, калі асноўны акцэнт робіцца перш за ўсё на вытворчасць сельскагаспадарчай прадукцыі. А грант “Агратурызм” накіраваны менавіта на павелічэнне сельскагаспадарчай прадукцыі. Аднак гэта дае магчымасць атрымаць дадатковы прыбытак фермеру і ад рэалізацыі турыстычнага напрамку. Я думаю, што рынкавыя адносіны адрэгулююць гэты момант.
— А што дае грант «Агратурызм»?
— Па-першае, рэальныя грошы. Сам грант прадугледжвае фінансавую падтрымку праекта. Праект, які фермер прадстаўляе ў камісію, складаецца з грантавых сродкаў і ўласных сродкаў. Каэфіцыент усталёўваецца ў залежнасці ад сумы субсідыі, якую ён плануе атрымаць. Напрыклад, калі ён хоча атрымаць тры мільёны рублёў, то дзесяць працэнтаў гэтых сродкаў будзе сафінансаваць. А калі ён хоча атрымаць максімальную суму — дзесяць мільёнаў рублёў — то дафінансуе 25 працэнтаў. Яго сродкі дадаюцца да сумы гранта і атрымліваецца праект.
Праект наўгародскай фермы Рэзнік - 14.2 мільёна рублёў. Праект Бондарава — 13.4 мільёна рублёў. У гэтых праектах дзесяць мільёнаў з сумы — грант, які прадастаўляецца абодвум. Такім чынам, гэта рэальныя грошы, якія паступаюць на рахунак грантаатрымальніка, але выдаткаваць іх ён можа толькі на тыя мэтавыя напрамкі, якія паказвае ў сваім бізнес-плане. У плане расходаў, які ў ім ёсць, прапісаны артыкулы, па якіх плануецца выдаткаваць субсідыю. І толькі па гэтых накірунках і ў той суме, якая ўказана, ён можа выдаткаваць гэтыя грошы. Яны бюджэтныя, і гэтая датацыя кантралюецца Мінсельгасхарчам на працягу пяці гадоў з моманту ўзгаднення заяўкі.
— Выпадкова ці не, але месцам правядзення круглага стала выбрана наўгародская вёска Ільмень, аднайменны сельскі клуб, і чаму?
— Не, невыпадкова. Справа ў тым, што не так даўно было падпісана пагадненне паміж нашай арганізацыяй — Цэнтрам кансалтынгу і інавацый «АПК» — і Цэнтрам культуры рамёстваў і развіцця турызму «Ільмень». Мы з Віктарам Астапенкам падпісалі пагадненне аб супрацоўніцтве, бо гэта менавіта тая арганізацыя, якая спрабуе стварыць асацыяцыю па развіцці сельскага турызму ў Наўгародскай вобласці. Яны шмат гадоў займаюцца бізнесам і прыцягваюць да сябе аднадумцаў менавіта для таго, каб даць штуршок развіццю гэтага кірунку ў нашым рэгіёне.
Пагаварыўшы адзін з адным, зразумеўшы, якія перавагі кожны мае пры ўзаемадзеянні, мы вырашылі пабудаваць першае пробнае, пілотнае мерапрыемства, якое прайшло на базе Ільмень. Як паказваюць водгукі, пасля гэтага мерапрыемства ўсім спадабалася, а людзі нават не хацелі разыходзіцца. Нам хацелася больш пагутарыць паміж сабой, задаць пытанні, паглядзець яшчэ нейкія аб’екты, таму, думаю, мы з імі зробім серыю мерапрыемстваў, прысвечаных гэтай тэме. Гэта, прынамсі, добры штуршок для таго, каб людзі, якія працуюць у гэтай адной сферы, — прадпрымальнікі, сяляне, сельгасвытворцы — маглі абменьвацца вопытам, мець зносіны, а можа, і пераймаць лепшыя механізмы адзін у аднаго.
— Былі прадстаўнікі з усёй Наўгародскай вобласці?
— Мы сабралі ўсіх зацікаўленых у рэгіёне. Былі і прадстаўнікі гарадзкіх адміністрацыяў, бо празь іх інфармацыя пра гэты кірунак у рэгіёне ў далейшым будзе даходзіць да ўсіх мясцовых жыхароў. Муніцыпалітэты перш за ўсё зацікаўлены ў тым, каб спачатку даведацца і паглядзець, як гэта працуе, а потым прыцягваць іншых. Але акрамя іх былі і прадпрымальнікі, якія займаюцца выключна сельскім турызмам, без “аграскладніка”. І, вядома ж, нашы аграрыі, якія традыцыйна цікавяцца гэтай сферай, і мы з імі раней узаемадзейнічалі і супрацоўнічалі.
— Ці здараліся сітуацыі, калі, напрыклад, кіраўнік гаспадаркі або фермер хоча заняцца аграбізнесам, але не ведае, з чаго пачаць?
— Насамрэч на сустрэчы былі розныя людзі. І тыя, хто займаўся выключна турызмам і не ведаў, як пачаць аграбізнес. На пачатку любой справы заўсёды вельмі важна, калі табе дапамагаюць. І такая дапамога ёсць і з боку Федэральнага агенцтва па турызме, і з боку Мінсельгаса Расіі. Перш за ўсё, пачаткоўцу варта пацікавіцца, якую дапамогу і падтрымку ён можа атрымаць на першым этапе.
Я прыйшоў пагаварыць пра профільны грант «Агратурызм», але ў людзей адразу ўзніклі пытанні па накіраванасці гранта «Аграстарап», які прапануе людзям займацца аграпрамысловым комплексам. Гэта значыць, мы спачатку гаварылі пра тое, як пачаць бізнес, а потым скарыстацца грантам «Агратурызм». Тэма сельскага турызму роднасная і для тых, хто займаецца турызмам, ёсць цікавасць да “агра”, а для тых, хто вырошчвае прадукцыю, тэма турызму цікавая. І яны могуць даваць адзін аднаму інфармацыю, якая будзе карысная абодвум.
— Які канкрэтны прыклад пытання аднаго з удзельнікаў?
— Напрыклад, чалавек, які займаецца турыстычным складнікам, спытаў: «Ці можна весці гаспадарку на землях асабістай падсобнай гаспадаркі (ЛПГ)?»
У дадзеным выпадку мы выправілі ўсе пытанні, якія з'явіліся. Спецыялісты нашага цэнтра прапрацавалі гэтае пытанне і далі інфармацыю аб тым, што сельскагаспадарчая дзейнасць з мэтай атрымання прыбытку вядзецца на землях сельскагаспадарчага прызначэння, а значыць, нельга выкарыстоўваць землі асабістых падсобных гаспадарак. Акрамя таго, ёсць пэўныя патрабаванні Рассельгаснагляду да вытворчасці сельгаспрадукцыі. Такой павінна быць санітарная зона. А на землях прыватных домаўладанняў у населеным пункце, дзе ёсць суседзі, гэта рэалізаваць вельмі складана.
— Ці магчыма гэта вырашыць?
- Ты можаш. У нас у вобласці ёсць праграма «Наўгародскі гектар». Яна дазваляе атрымаць у бясплатнае карыстанне зямельны ўчастак плошчай ад некалькіх да 200 гектараў для вядзення фермерскай гаспадаркі. Гэта значыць чалавек, які цвёрда вырашыў заняцца бізнесам, можа прыйсці ў адміністрацыю сельскага паселішча або муніцыпальнага раёна і падаць заяўку на атрыманне зямлі па гэтай праграме.
— Пераможцы конкурснага адбору на 2023 год яшчэ вызначаюцца?
— Не, конкурс праводзіцца сёлета для рэалізацыі праектаў у наступным годзе. Конкурс ужо прайшоў, пераможцы вызначаны. Усяго было пададзена сем заявак з шасці муніцыпальных раёнаў і раёнаў Наўгародскай вобласці, але да конкурсу было дапушчана чатыры заяўкі. Вось такія заяўкі пайшлі ў Мінсельгас Расеі, у Маскву. Увогуле, з усёй Русі іх было шмат, а вось з Наўгародскай вобласці — чатыры. Адпаведна, пасля разгляду ўсіх заявак федэральная конкурсная камісія з гэтых чатырох заявак вызначыла двух пераможцаў. Гэта сялянска-фермерская гаспадарка Ліліі Рэзнік і ТАА “Аграфірма “Зялёныя лугі” Алега Бондарава.
— Што прапануюць турыстам у наступным годзе?
— Абедзве гаспадаркі — актыўныя сельскагаспадарчыя вытворцы, якія працуюць у галіне сельскай гаспадаркі не адзін год. Яны жывёлаводы і добра зарэкамендавалі сябе як вытворцы: у Ліліі Рэзнік малочная жывёлагадоўля, буйной рагатай жывёлы, у Алега Бондарава – мясная жывёлагадоўля. Вельмі добра, што абодва прадугледзелі развіццё свайго бізнесу ў турыстычным кірунку. Як правіла, сам грант і артыкулы выдаткаў, на якія ён можа быць выдаткаваны, звязаны з падрыхтоўкай турыстычнай інфраструктуры. А значыць, гэта будаўніцтва гасцявых домікаў, уладкаванне турыстычным рыштункам пад’язных дарог да тэрыторыі сядзібы і набыццё спецтэхнікі.
Да прыкладу, ферма «Рэзнік» прадугледжвае будаўніцтва гасцявога будана і кухні, дзе будуць рыхтаваць прадукты, якія вырошчваюцца на ферме. У «Зялёных Лугах» — гэта будаўніцтва гасцявога дома, а таксама ўладкаванне інфраструктуры. То бок тая пляцоўка, якая будзе перад гэтым домам, і яны таксама будуць прапаноўваць, перш за ўсё, сваю прадукцыю. Напрыклад, стэйкі.
Наўгародскія фермеры апрабавалі «Агратурызм»
— Ці дадуць магчымасць турыстам «пакапацца» ў садзе? Бо агратурызм не для ўсіх, але ўсё ж для тых, хто хоць крыху любіць зямлю.
— Безумоўна. Спачатку на свае вочы ўбачаць ферму: як яна працуе, як утрымліваюцца каровы. Выступаючы на круглым стале, Лілія Рэзнік адзначыла, што дзяцей нельга адрываць ад цялят. Ужо цяпер, у пілотным рэжыме, яны прывозяць групы, паказваюць свае работы і атрымліваюць вопыт, які вельмі спатрэбіцца ў рэалізацыі праекта. Калі туды прыходзіць дзіцячая аўдыторыя, заходзячы на ферму, яна знаёміцца з цялятамі і можа ўвесь дзень сачыць за доглядам і ўборкай. Прымушаць не трэба, яны ўсё робяць добраахвотна і з усмешкай.
Наўгародскія фермеры апрабавалі «Агратурызм»
Так і тут: у вёску едуць паспрабаваць сябе. Хтосьці, магчыма, нават для таго, каб у будучым паспрабаваць свае сілы і адкрыць уласную справу. Хтосьці проста каб адцягнуцца ад гарадскіх клопатаў і адчуць смак вясковага жыцця. Праект Рэзніка таксама прадугледжвае работу з людзьмі з абмежаванымі магчымасцямі, што таксама вельмі важна з рэабілітацыйнага, сацыяльнага пункту гледжання. Таму тут шырокае поле дзейнасці. І ад разнастайнасці паслуг, якія будуць прапаноўваць турыстам нашы аграрыі, пасля будзе залежаць паток турыстаў.
— Грант «Агратурызм» разлічаны на доўгатэрміновую перспектыву?
— Па-першае, гэта тэма новая: яна пачала працаваць у 2021 годзе. І, вядома, у Мінсельгаса Расіі зараз вялікія планы. Усё, вядома, залежыць ад фінансавання і бюджэту, але задача развіцця гэтага напрамку сёння вельмі актуальная, і ўсе рэгіёны станоўча паставіліся да першага года яе рэалізацыі. У першы год у нас было 14 заявак. Былі адабраныя чатыры заяўкі, але засталося непаразуменне, на каго разлічаны гэты грант. Тады з'явіліся ў асноўным прадпрымальнікі, якія працуюць у сферы турызму і не займаюцца сельскай гаспадаркай. Таму іх не дапусцілі, то бок яны недастаткова добра азнаёміліся з умовамі гранта.
У 2022 годзе ўсе сем заявак, якія паступілі, былі накіраваны сельгасвытворцамі. І тут разуменне ўжо “стала на свае месцы”. Думаю, гэты грант будзе развівацца. Гэта актуальна, нова і будзе запатрабавана. Апошняе мерапрыемства толькі пацвярджае гэта: пытанні, якія гучалі на сустрэчы, сведчаць аб жывой цікавасці да тэмы.
— Як выглядае Наўгародская вобласць у параўнанні з іншымі рэгіёнамі?
— На разгляд камісіі пададзена 72 заяўкі з усёй Расіі. Мы бярэм колькасць суб'ектаў у краіне і атрымліваем менш за адну заяўку ад суб'екта. І мы выйгралі два. І ўсе чацвёра ўвайшлі ў «спіс» з 72 заявак. Гэта значыць, можна сказаць, што на ўзроўні іншых суб'ектаў РФ заяўкі Наўгародскай вобласці былі разгледжаны камісіяй і падрыхтаваны яны на высокім узроўні.
— Вы канкрэтна займаецеся грантам або трэкінгам у тым ліку?
— Інфармаваннем і кансультаваннем сельгасвытворцаў па падрыхтоўцы дакументаў на атрыманне гэтай субсідыі займаецца ўстанова «Кансультацыйны цэнтр», якую я прадстаўляю.
Наўгародскія фермеры апрабавалі «Агратурызм»
— Ці шмат трэба кансультаваць?
— Шмат, бо грант, як я ўжо кажу, адносна новы і мала хто з ім знаёмы. А трэба сесці з фермерам за стол і “ад і да” растлумачыць і расказаць, што менавіта і як гатаваць. Бо ён толькі “чуў”, што ёсць агратурызм і такая датацыя, а ўмоў, як правіла, не ведае. Больш за тое, потым, калі ўдзельнікі конкурсу ўжо рыхтуюць бізнес-план і прыносяць яго, мы ўважліва разглядаем праект, даем рэкамендацыі, карэкціруем некаторыя моманты і гаворым пра тое, які пакет дакументаў трэба сабраць, каб заяўка паступіла. сапраўды падрыхтаваны на высокім узроўні.
Тэкст: Томас Томінгас, Аліна Голава.
Фота: Аляксей Паўлуцкіх, фрагменты прэзентацый гранта "Агратурызм".
Крыніца: https://53news.ru/